Prof. Andrzej Udalski laureatem Nagrody Naukowej COPERNICUS 2024

Prof. Andrzej Udalski z Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. Joachim Wambsganss z Uniwersytetu w Heidelbergu zostali laureatami prestiżowej Nagrody Copernicus 2024, przyznawanej przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) oraz Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG). Doceniono przełomowy wkład naukowców w rozwój astrofizyki poprzez badania nad soczewkowaniem grawitacyjnym oraz odkrywaniem planet pozasłonecznych. Uroczystość wręczenia nagrody odbyła się 24 października 2024 w Berlinie.

Polsko-Niemiecka Nagroda Naukowa COPERNICUS jest przyznawana od 2006 r. co dwa lata przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej i Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG). Jej celem jest uhonorowanie współpracujących ze sobą badaczy z Polski i z Niemiec, którzy mogą wykazać się wybitnym dorobkiem badawczym będącym rezultatem tej współpracy. Nagrodę otrzymuje para uczonych- jeden z Polski, a drugi z Niemiec – wyłonionych w drodze konkursu obejmującego wszystkie dziedziny nauki. W tym roku jej laureatami zostali badacz Wydziału Fizyki UW i Obserwatorium Astronomicznego UW prof. Andrzej Udalski oraz prof. Joachim Wambsganss z Uniwersytetu w Heidelbergu.

W uroczystości wręczenia nagrody, która odbyła się 24 października 2024 w Berlinie, wzięło udział liczne grono przedstawicieli polskiego i niemieckiego środowiska naukowego, współpracownicy i rodziny laureatów, a z racji jubileuszu nagrody również laureaci poprzednich jej edycji. Uroczystość otworzyli i powitali gości dr Heide Ahrens, sekretarz generalna DFG oraz prof. Maciej Żylicz, prezes FNP. Laudację wygłosił prof. dr Günther Hasinger, dyrektor założyciel Niemieckiego Centrum Astrofizyki (DZA). Następnego dnia, 25 października, odbyło się jubileuszowe sympozjum, towarzyszące wręczeniu nagrody COPERNICUS. Laureaci Nagrody Copernicus z lat 2006-2024, wybitni przedstawiciele niemieckiego i polskiego środowiska akademickiego, a także badacze i pracownicy uniwersyteccy zajmujący się dwustronnymi badaniami naukowymi dyskutowali na temat dotychczasowych osiągnięć i przyszłych perspektyw polsko-niemieckiej współpracy naukowej. Dyskusja była moderowana przez dr Martę Łazarowiczk-Kowalik, wiceprezeskę FNP. Spotkanie swoją obecnością uświetnili prof. Gesine Schwan i prof. Joachim Sauer – osoby o wyjątkowych zasługach na rzecz naukowej współpracy polsko-niemieckiej.

Wspólne badania laureatów

Od ponad dwóch dekad profesorowie Udalski i Wambsganss przewodzą badaniom mającym na celu odkrycie tajemnic planet w innych układach gwiazdowych. Ich praca zrewolucjonizowała tę dziedzinę astronomii, przynosząc znaczące postępy w wykrywaniu i charakteryzacji planet poza naszym Układem Słonecznym. Ich głównym narzędziem badawczym jest soczewkowanie grawitacyjne, które wykorzystuje pole grawitacyjne gwiazdy jako soczewkę wzmacniającą światło pochodzące od gwiazdy tła. Metoda ta umożliwia wykrywanie planet krążących wokół gwiazd – soczewek, które w przeciwnym razie pozostałyby niewidoczne. Współpraca naukowa Laureatów nie tylko pogłębiła nasze zrozumienie systemów planetarnych, ale również przyczyniła się do rozwoju nowych strategii obserwacyjnych i technik analizy danych, które mają szerokie zastosowanie w tej dziedzinie.

Wśród licznych osiągnięć badaczy znajduje się publikacja ponad 60 wspólnych artykułów recenzowanych, w tym znaczące odkrycia, takie jak wykrycie najbardziej podobnej do Ziemi planety pozasłonecznej w 2006 roku oraz artykuł w „Nature” z 2011 roku, w którym wykazali, że niemal każda gwiazda w Drodze Mlecznej ma przynajmniej jedną planetę. Ich badania zdobyły ponad 3200 cytowań. Projekt OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment), prowadzony przez prof. Udalskiego, oraz komplementarne prace teoretyczne i intensywne obserwacje zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego zarządzane przez Profesora Wambsganssa, ustanowiły nowe standardy w badaniach nad planetami w innych układach gwiazdowych. Współpraca ta przyniosła również znaczne korzyści młodym naukowcom, umożliwiając licznym doktorantom i osobom po doktoracie udział w tym międzynarodowym przedsięwzięciu.

Więcej na:
https://www.fnp.org.pl/jubileuszowa-polsko-niemiecka-nagroda-naukowa-copernicus-2024-wreczona/