Informacje prasowe
Od fulerenów do struktur 2D: przepis na projektowanie nanostruktur boru
2025-12-08
Dr hab. Nevill Gonzalez Szwacki z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego opracował przełomowy model wyjaśniający różnorodność nanostruktur boru, od pustych w środku klastrów molekularnych po ultracienkie warstwy 2D. Jego badania, opublikowane w prestiżowym „2D Materials”, pokazują, że klucz do stabilności i właściwości elektronowych tych struktur tkwi w liczbie koordynacyjnej, czyli liczbie najbliższych sąsiadów danego atomu. Odkrycie to pozwala nie tylko zrozumieć istniejące nanostruktury boru, lecz także przewidywać i projektować nowe materiały o pożądanych właściwościach.| Więcej
Atomowy detektor podbija nowy zakres widmowy
2025-12-05
Zespół z Wydziału Fizyki oraz Centrum Optycznych Technologii Kwantowych przy Centrum Nowych Technologii UW opracował nową metodę pomiaru trudnych do uchwycenia sygnałów terahercowych przy pomocy „kwantowej anteny”. Autorzy pracy wykorzystując nowatorski układ do detekcji fal radiowych przy pomocy atomów rydbergowskich, byli w stanie nie tylko wykryć, ale i precyzyjnie skalibrować tzw. grzebień częstości w paśmie terahercowym. Pasmo to do niedawna stanowiło białą plamę w widmie elektromagnetycznym, a opisane na łamach prestiżowego czasopisma „Optica” rozwiązanie otwiera drogę do ultraczułej spektroskopii i nowej generacji czujników kwantowych działających w temperaturze pokojowej.| Więcej
Kropla po kropli: tajemnice kształtu stalagmitów
2025-10-18
Głęboko w jaskiniach kropla po kropli wyrastają stalagmity – kamienne kolumny węglanu wapnia. Od miniaturowych po kilkumetrowe, przyrastają powoli, przez dziesiątki tysięcy lat. Ich uroda to jedno, lecz równie ważna jest pamięć: w kolejnych warstwach kalcytu zapisują się – jak w słojach drzew – dawne warunki klimatyczne. Co determinuje kształt stalagmitu? Dlaczego jedne przybierają postać smukłych stożków, inne – masywnych kolumn, a jeszcze inne – osobliwych słupków ze ściętym, płaskim wierzchołkiem? Nowe badania zespołu z Polski, USA i Słowenii, opublikowane w Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), przedstawiają pierwszy pełny matematyczny opis kształtów stalagmitów.| Więcej
Kwantowa antena radiowa
2025-10-16
Zespół z Wydziału Fizyki oraz Centrum Optycznych Technologii Kwantowych Uniwersytetu Warszawskiego przy Centrum Nowych Technologii CeNT UW opracował nowy rodzaj całkowicie optycznego odbiornika radiowego, który opiera się na fundamentalnych własnościach atomów rydbergowskich. Nowy rodzaj odbiornika jest nie tylko niezwykle czuły, ale zapewnia też wewnętrzną kalibrację, a sama antena zasilana jest jedynie światłem laserowym. Wyniki prac, w których uczestniczyli Sebastian Borówka, Mateusz Mazelanik, Wojciech Wasilewski i Michał Parniak, opublikowano w prestiżowym czasopiśmie Nature Communications. Otwierają one nowy rozdział w technologicznym wdrażaniu sensorów kwantowych.| Więcej
Superciężkie grawitino jako cząstka ciemnej materii
2025-10-16
Ciemna materia pozostaje jedną z największych tajemnic fizyki fundamentalnej. Wiele propozycji teoretycznych (aksjony, WIMP-y) i 40 lat intensywnych badań eksperymentalnych nie dostarczyły żadnego wyjaśnienia natury ciemnej materii.Kilka lat temu, w modelu Meissnera-Nicolai łączącym fizykę cząstek elementarnych i grawitację, pojawiła się propozycja nowych, radykalnie odmiennych kandydatów na ciemną materię – superciężkie naładowane grawitina. Niedawny artykułw Physical Review Research autorstwa naukowców z Wydziału Fizyki i Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Max Planck Institute for Gravitational Physics w Poczdamie pokazuje, jak nowe podziemne detektory neutrin, w szczególności detektor JUNO, świetnie się nadają również do wykrywania naładowanych grawitin. Symulacje łączące dwie dziedziny, fizykę cząstek elementarnych i bardzo zaawansowaną chemię kwantową opisane w artykule, pokazują, że sygnały pochodzące od grawitin w detektorze powinny być całkowicie jednoznaczne.| Więcej
Fizycy z UW i Emory University pokazali, że oddziaływania między atomami mogą wzmocnić emisję światła
2025-10-10
Zespół fizyków z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, Centrum Nowych Technologii UW i Uniwersytetu Emory (Atlanta, USA) przeanalizował, jak wzajemne oddziaływania atomów zmieniają sposób w jaki oddziałują one ze światłem. W artykule opublikowanym w Physical Review Letters, naukowcy wykazali, że bezpośrednie oddziaływania atom-atom mogą wzmocnić nadpromienistość – kwantowy efekt optyczny, polegający na kolektywnym rozbłysku światła. Otwiera to nowe możliwości dla technologii kwantowych.| Więcej
Kwantowa komunikacja nowej generacji
2025-10-01
W erze błyskawicznej wymiany danych i narastającego ryzyka cyberataków naukowcy poszukują bezpiecznych metod przesyłania informacji. Jednym z rozwiązań jest kryptografia kwantowa – technologia kwantowa wykorzystująca pojedyncze fotony do ustalania kluczy szyfrujących. Zespół z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego opracował i sprawdził w infrastrukturze miejskiej nowatorski system kwantowej dystrybucji klucza. System wykorzystuje tzw. kodowanie wysoko-wymiarowe. Zaproponowany układ jest prostszy w budowie i skalowaniu niż dotychczasowe rozwiązania, a jednocześnie oparty na zjawisku znanym fizykom od prawie dwustu lat – efekcie Talbota. Rezultaty badań zostały opublikowane w prestiżowych czasopismach „Optica Quantum”, „Optica” oraz “Physical Review Applied”.. | Więcej
Czyniąc niewidzialne widzialnym: nowy sposób wytwarzania światła w nanoskali
2025-08-29
Światło potrafi zaskakiwać. Udowodnili to naukowcy z Laboratorium Procesów Ultraszybkich Wydziału Fizyki UW oraz Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN. Zespół odkrył nowy efekt wzmocnienia emisji nanocząstek konwertujących energię w górę. Badacze wykazali, że jednoczesne pobudzanie tych struktur dwiema wiązkami promieniowania w zakresie bliskiej podczerwieni prowadzi do znacznego zwiększenia intensywności emisji. W szczególnych przypadkach wywołuje emisję światła widzialnego nawet wówczas, gdy żadna z wiązek wzbudzających nie wywołuje tego efektu samodzielnie. Odkrycie to otwiera drogę do wizualizacji promieniowania podczerwonego, wykraczającego poza zakres czułości standardowych detektorów. Wyniki badań, które mogą znaleźć zastosowanie m.in. w mikroskopii i technologiach fotonicznych, zostały opublikowane w renomowanym czasopiśmie „ACS Nano”. | Więcej
Polscy fizycy współodkrywają „samotne” spinony – nowy krok w kierunku technologii kwantowych
2025-07-07
Naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego i University of British Columbia opisali, w jaki sposób w modelach magnetycznych może powstać tzw. samotny spinon – egzotyczne kwantowe wzbudzenie będące pojedynczym niesparowanym spinem. Odkrycie to pogłębia zrozumienie natury magnetyzmu i może mieć znaczenie dla rozwoju przyszłych technologii, takich jak komputery kwantowe czy nowe materiały magnetyczne. Wyniki badań zostały opublikowane w renomowanym czasopiśmie „Physical Review Letters”.| Więcej
Nowa platforma fotoniczna opracowana przez polski zespół badawczy
2025-06-25
Zespół naukowców z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, Wojskowej Akademii Technicznej oraz Institut Pascal przy Université Clermont Auvergne opracował nowatorską metodę wykorzystania cholesterycznych ciekłych kryształów w mikrownękach optycznych. Stworzona przez badaczy platforma umożliwia formowanie oraz dynamiczne przestrajanie kryształów fotonicznych z wbudowanym sprzężeniem spin-orbita (SOC) i kontrolowaną emisją laserową. Wyniki tych przełomowych badań zostały opublikowane w renomowanym czasopiśmie „Laser & Photonics Reviews”. | Więcej