Badacz z naszego Wydziału laureatem nagrody Mariana Smoluchowskiego – Emila Warburga

Prof. Marek Pfützner z Wydziału Fizyki UW został laureatem nagrody Mariana Smoluchowskiego – Emila Warburga. Nagroda ta jest przyznawana co dwa lata za wybitne osiągnięcia w dziedzinie fizyki lub jej zastosowań badaczom związanym z ośrodkiem naukowym w Polsce i w Niemczech. Nagrodę przyznano za „przełomowe odkrycie promieniotwórczości dwuprotonowej, do dziś najmniej poznanej przemiany jądrowej, przewidzianej ponad 40 lat wcześniej”. Uroczyste wręczenie nagrody odbędzie się 11 marca 2025 r. na 88. zjeździe Niemieckiego Towarzystwa Fizycznego w Bonn.

Nagroda Mariana Smoluchowskiego – Emila Warburga przyznawana jest co dwa lata wspólnie przez Polskie Towarzystwo Fizyczne i Niemieckie Towarzystwo Fizyczne za wybitne osiągnięcia w dziedzinie fizyki lub jej zastosowań. Jej laureatem może być, naprzemiennie, naukowiec którego praca związana jest z ośrodkiem naukowym w Niemczech i w Polsce. Symbolem nagrody jest medal wykonany ze srebra, a towarzysząca jej premia pieniężna ufundowana została przez Meyer-Viol Foundation. Wręczenie nagrody odbywa się na zmianę: albo podczas Zjazdu Fizyków Polskich, albo podczas wiosennego spotkania Niemieckiego Towarzystwa Fizycznego (Deutsche Physikalische Gesellschaft).

Laureat nagrody, Marek Pfützner jest profesorem nauk fizycznych, kierownikiem Zakładu Fizyki Jądrowej w Instytucie Fizyki Doświadczalnej Wydziału Fizyki UW. Zajmuje się badaniami prowadzącymi do poznania struktury jąder atomowych. Jego grupa badawcza jako pierwsza doświadczalnie zidentyfikowała przemianę promieniotwórczą, w której z jądra wyrzucane są jednocześnie dwa protony. Dokonano tego, badając rozpady izotopu żelaza ⁴⁵Fe, charakteryzującego się skrajnym niedoborem neutronów. Jest to niezwykle egzotyczny izotop, którego kilka atomów udało się naukowcom, w trakcie eksperymentu przeprowadzonego w laboratorium GSI w Darmstadt, wytworzyć, a następnie zarejestrować ich samorzutne rozpady. Odkrycie to otworzyło nowe pole badań w fizyce jąder atomowych. Za „przełomowe odkrycie promieniotwórczości dwuprotonowej” profesor otrzymał nagrodę Mariana Smoluchowskiego – Emila Warburga , a wcześniej, w 2003 r. nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jest także laureatem nagrody im. Zdzisława Szymańskiego i nagrody zespołowej II stopnia Państwowej Agencji Atomistyki.

Marian Smoluchowski (1872-1917) prowadził badania nad wyjaśnieniem ruchów Browna. Albert Einstein wykorzystał uzyskane przez niego wyniki przy formułowaniu teorii wyjaśniającej chaotyczne ruchy cząstek. Jedno z równań teorii dyfuzji jest znane jako równanie Smoluchowskiego. 15 lipca 1917 został wybrany na rektora UJ. Jego imię nosi Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej w 1970 jednemu z kraterów na Księżycu nadano nazwę Smoluchowski. Emil Warburg (1846-1931) prowadził badania z zakresu kinetycznej teorii gazów, przewodnictwa elektrycznego, wyładowań w gazach, promieniowania helowego, ferromagnetyzmu i fotochemii. Odkrył efekt magnetokaloryczny w żelazie w 1881 roku. W latach 1899-1905 był prezesem Niemieckiego Towarzystwa Fizycznego.

Uroczyste wręczenie nagrody Mariana Smoluchowskiego – Emila Warburga odbędzie się 11 marca 2025 r. na 88. zjeździe Niemieckiego Towarzystwa Fizycznego – 88. Annual Meeting of DPG and DPG-Frühjahrstagung of the Atomic, Molecular, Quantum Optics and Photonics Section (SAMOP) w Bonn.