„Heurystyki” na Wydziale Fizyki UW

Czy można ograniczyć emisję dwutlenku węgla, wstrzykując go pod ziemię? Jaki związek mają defekty w kryształach z Sherlockiem Holmesem, co łączy wrzącą wodę z przemianami fazowymi we wczesnym Wszechświecie, czy da się zajrzeć do wnętrza pączka, bez jego nadgryzania oraz czy światło może przytyć? Na Wydziale Fizyki UW odbyło się kolejne spotkanie z cyklu „Heurystyki”. Tym razem swoje badania zaprezentowali doktoranci ze Szkoły Doktorskiej Nauk Ścisłych i Przyrodniczych UW.

„Heurystyki” to cykl seminariów szkół doktorskich UW zainicjowany przez rektora Uniwersytetu Warszawskiego prof. Alojzego Z. Nowaka, podczas których młodzi naukowcy – wspierani przez swoich promotorów – przedstawiają wyniki prowadzonych badań oraz biorą udział w debacie z publicznością. 27 lutego 2025 r. w auli 0.06. Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego odbyło się kolejne spotkanie z cyklu „Heurystyki”. Tematem były „Współczesne wyzwania fizyki: nowe horyzonty zastosowań i pomiarów”. Rezultaty swojej dotychczasowej pracy naukowej zaprezentowali doktoranci Szkoły Doktorskiej Nauk Ścisłych i Przyrodniczych UW. W spotkaniu uczestniczyli również m.in. prof. Adam Niewiadomski, prorektor UW ds. doktoranckich i prawnych, prof. Zygmunt Lalak, prorektor UW ds. badań, prof. Wojciech Satuła, dziekan Wydziału Fizyki UW, prof. Krzysztof Turzyński, prodziekan ds. studenckich Wydziału Fizyki UW, prof. Sławomir Sęk, dziekan Wydziału Chemii UW, prof. Mirosława Czerny, dyrektor Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych UW, prof. Monika Rekowska, dyrektor Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW oraz prof. Paweł Stępień, dyrektor Międzydziedzinowej Szkoły Doktorskiej UW.

Jesteście nadzieją Uniwersytetu

– Jako prorektor Uniwersytetu Warszawskiego jestem dumny z każdego doktoranta i każdej doktorantki. Nauka bez was nie istnieje – młoda kadra naukowa jest niezbędna w każdej dyscyplinie – powiedział prof. Adam Niewiadomski. Podkreślił również, że Uniwersytet Warszawski jest w czołówce polskich uczelni, kształcąc ponad 8 procent wszystkich doktorantów i doktorantek w kraju. – Chciałbym, aby te liczby przełożyły się na konkretne efekty – najlepsze prace doktorskie, które będą doceniane nie tylko w Polsce, ale i w Europie oraz na świecie. Od was zależy prestiż szkół doktorskich, a także przyszłość Uniwersytetu. Jesteście jego nadzieją – dodał prorektor. Na zakończenie skierował szczególne podziękowania do dyrektorek i dyrektorów szkół doktorskich UW oraz promotorek i promotorów, doceniając ich wkład w kształcenie młodych naukowców. – Opiekujecie się tymi młodymi ludźmi i jesteście dla nich wzorem, jak prowadzić pracę naukową – zaznaczył.

Budujcie katedry, dokonujcie przełomów w nauce

– Słowa powitania kieruję szczególnie do młodych ludzi, do studentów, gdyż to wydarzenie jest właśnie dla Was. Wasi starsi koledzy, doktoranci, mają za zadanie pokazać Wam, jak różnorodna i fascynująca może być fizyka - powiedział dziekan Wydziału Fizyki UW, prof. Wojciech Satuła. – Podczas inauguracji roku akademickiego zachęcałem Was, byście „budowali katedry” – stawiali sobie ambitne cele i dążyli do osiągnięcia maksimum z tego, co oferuje nasz Wydział. A oferuje on naprawdę wiele. To tutaj możecie zgłębiać fizykę i astronomię na najwyższym poziomie w Polsce, prowadzić badania na światowym poziomie i korzystać z dorobku znakomitych naukowców. Wielu doktorantów, w tym ci, których wystąpienia dziś usłyszymy, realizuje badania potwierdzone licznymi publikacjami w prestiżowych czasopismach – zapewnił dziekan Satuła.

– Z pełnym przekonaniem mogę powiedzieć, że fizyka jest wspaniała. A wystąpienia, które dziś usłyszymy, z pewnością to potwierdzą – powiedział prof. Zygmunt Lalak, prorektor UW ds. badań. – Dotykacie najważniejszych problemów nauki, zajmując się zagadkami kluczowymi dla zrozumienia natury przyrody, otaczającego nas świata i wszechświata. Jestem pewien, że Wasze badania staną się motorem rozwoju Uniwersytetu, przyniosą nam wiele radości, satysfakcji, a kto wie – być może w przyszłości także Nagrody Nobla. Dzięki Waszemu wysiłkowi oraz pracy Waszych opiekunów naukowych dokonują się prawdziwe przełomy w fizyce. Życzę Wam wszystkim ogromnych sukcesów i z zainteresowaniem będę śledził Wasze dalsze osiągnięcia.

Co pączek ma w środku i czy światło może nabrać masy?

Po pierwszej prezentacji – mgr. Jakuba Iwańskiego – wprowadzenia do sesji plakatowej i dalszych wystąpień dokonał prodziekan ds. studenckich Wydziału Fizyki UW, prof. Krzysztof Turzyński. – Heurystyka to sztuka łączenia różnych faktów, prowadząca do tworzenia nowej wiedzy naukowej. Nie chodzi jednak o to, by bezkrytycznie zagłębiać się w gąszcz informacji. Kluczowe jest posiadanie motywacji badawczej, wyrażonej w formie konkretnych pytań naukowych.

A pytania, na które odpowiadali doktoranci i doktorantki były nad wyraz intrygujące, takie jak: Czy można ograniczyć emisję dwutlenku węgla, wstrzykując go pod ziemię? Jaki związek mają defekty w kryształach z Sherlockiem Holmesem? Co łączy wrzącą wodę z przemianami fazowymi we wczesnym Wszechświecie? Czy meteorologia i metrologia mają coś wspólnego, a może wręcz przeciwnie? A także: czy w kuchence mikrofalowej można dostrzec kwark? Miłośnicy filmów z cyklu Obcy mogli dowiedzieć się, co by było, gdyby tytułowy bohater polował w cieczy kwantowej zamiast w przestrzeni kosmicznej – i czy w takiej cieczy ktokolwiek usłyszałby nasz krzyk. Z uwagi na fakt, że tegoroczna edycja „Heurystyk” odbywała się w Tłusty Czwartek, pojawiły się również pytania: czy da się zajrzeć do wnętrza pączka bez jego nadgryzania oraz czy światło może przytyć?

Spotkanie na Wydziale Fizyki UW było piątą odsłoną cyklu. Wcześniej odbyły się wydarzenia pod hasłami: W poszukiwaniu algorytmu miasta, Pożytki z interdyscyplinarności, Jak sztuczna inteligencja zmienia nasze życie? oraz Od utopii do dystopii? Człowiek a środowisko w badaniach humanistów.