Nagroda Nobla z fizyki 2025 za odkrycie makroskopowego efektu tunelowania kwantowego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym
2025-10-07
Tegoroczną Nagrodę Nobla z fizyki otrzymali: John Clarke z Uniwersytetu Kalifornijskiego, Berkeley, USA; Michel H. Devoret z Uniwersytetu Yale, New Heaven, CT, USA; Uniwersytet Kalifornijski, Santa Barbara, CA, USA oraz John M. Martinis z Uniwersytetu Kalifornijskiego, Santa Barbara, CA, USA. Nagroda Nobla z fizyki 2025 została przyznana ''za odkrycie makroskopowego kwantowego tunelowania i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym”.
John Clarke, Michel H. Devoret oraz John M. Martinis "pokazali fizykę kwantową w działaniu", stwierdzono w uzasadnieniu. "Głównym pytaniem w fizyce jest maksymalny rozmiar układu, który może zademonstrować efekty mechaniki kwantowej. Tegoroczni laureaci przeprowadzili eksperymenty z obwodem elektrycznym, w którym zaprezentowali zarówno kwantowe tunelowanie jak i skwantowane poziomy energii w układzie na tyle dużym, że można go było trzymać w dłoni", napisano.
Clarke, Devoret i Martinis prowadzili eksperymenty z użyciem obwodu elektrycznego zbudowanego z nadprzewodników, które przewodzą prąd bez elektrycznego oporu. Chip, który zawierał ten obwód, miał około centymetra. Wcześniej tunelowanie i kwantyzacja energii były badane w układach składających się z zaledwie kilku cząstek.
W badaniach noblistów zjawiska te pojawiły się w układzie mechaniki kwantowej z miliardami par Coopera (pary elektronów o jednakowych, lecz przeciwnie skierowanych pędach i spinach), które wypełniały cały nadprzewodnik na chipie. W ten sposób badacze przenieśli efekty mechaniki kwantowej ze skali mikroskopowej do makroskopowej."Nagroda Nobla z fizyki w 2025 roku została przyznana za zapewnienie możliwości rozwoju kolejnej generacji technologii kwantowych, w tym kwantowej kryptografii, komputerów kwantowych i czujników kwantowych", dodano.
Więcej na stronie Komitetu Nagrody Nobla