„Solidarność” znaczy dużo więcej niż „więź”…

Rankiem 23 października 2025 r. na Krakowskim Przedmieściu nieco zaspani przechodnie ze zdumieniem podnosili oczy przyglądając się wielkiemu banerowi unoszącemu się ponad bramą największego w Polsce uniwersytetu. Niektórzy zatrzymywali się i robili zdjęcia, zadając sobie pytanie: „Solidarność”? no tak…, ale o co tu chodzi?. Nieco światła rzucała ustawiona wzdłuż ulicy wystawa Tu rodziła się Solidarność, przypominająca najważniejsze wydarzenia Sierpnia 1980 r. i początki Regionu Mazowsze. „To nasz Jubileusz”, „to święto wszystkich związków zawodowych na UW”, „to święto całego Uniwersytetu” – mówili członkowie Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność UW, której pierwsze struktury powstały dokładnie 45 lat temu, rejestrując się w 1980 r. z nr 2 w Regionie.

Uhonorowanie „Solidarności” Medalem Uniwersytetu związkowcy odebrali jako wyraz wdzięczności ze strony ich Uczelni dla wszystkiego tego, co „Solidarność” UW dla niej zrobiła i robi także dziś. Przekaz, który niesie „Solidarność” – tak wtedy, jak i dziś - jest prosty, to „suchy poemat moralisty: tak-tak, nie-nie...’’ Czasem z władzami UW, czasem też wbrew nim, ale zawsze dla dobra uniwersyteckiej społeczności.

Czym była „Solidarność” w 1980 r.? Czym jest dla nas dziś? Czy polityczne wybory związku zawodowego „Solidarność” służą realizacji jego celów i ideałów czy wręcz przeciwnie? Jak wyglądały początki i rozwój ruchu od strajków do rejestracji? Jak powstała „Solidarność” na UW i jakie miejsca związane z jej historią warto dziś oglądać? Dlaczego badania nad tym nieprzeciętnym w skali całego świata fenomenem utknęły w martwym punkcie i co zrobić, żeby to zmienić? Jak studenci UW rozumieją to, co 45 lat temu spotkało Polaków i okazało się najpiękniejszym „przeżyciem pokoleniowym” kilku ich generacji? W jaki sposób – według pokolenia Z - postulaty Sierpnia powinny „żyć” w naszych czasach i czego nie udało się do tej pory zrealizować? Co zrobić, żeby pamięć „Solidarności” nie dzieliła ludzi różnych opcji politycznych, światopoglądów i pokoleń? Czy przezwyciężenie podziałów jest w ogóle możliwe? Czy tak jak 45 lat temu mogą połączyć Polaków wartości bezkrwawej, „samoograniczającej się” Polskiej Rewolucji Sierpnia’80 – być może jeszcze większej i równie ważnej jak tamta, francuska..?

Wszystkie te pytania – łatwe i trudne – wybrzmiały podczas bogatego programu obchodów Jubileuszu 45-lecia „Solidarności” w tym niezwykłym dla Uniwersytetu dniu. Obchody nie mogły nie rozpocząć się od mszy św. w intencji jej byłych i obecnych członków i sympatyków, sprawowanej w kościele sióstr wizytek, tam gdzie przed laty był poświęcony jej uniwersytecki sztandar. Obejmowały wiele wydarzeń, które trwały cały dzień, w tym panel badaczy ruchu, projekt studencki, spacer po miejscach związanych z „Solidarnością” na UW, debatę dawnych działaczy i ekspertów. Wszystkiemu towarzyszyło głębokie osadzenie w „tamtych wypadkach” dzięki dwóm, przygotowanym z rozmachem wystawom: przez KZ w holu Starego BUW-u o początkach i historii „Solidarności” na UW (można ją oglądać do 20 listopada), oraz wspomnianej już wystawie na Krakowskim Przedmieściu (do 7 listopada). Obiekty będące świadkami tamtych czasów mogą choć na chwilę przenieść nas w klimat historycznych wydarzeń. Przedstawione dokumenty i zdjęcia są świadectwem wyjątkowych wspomnień zamkniętych w obrazach. Zdjęcia i dokumenty pozyskane zostały ze zbiorów prywatnych i zasobów KZ NSZZ „Solidarność” UW, Archiwum, Muzeum i Biblioteki UW, Fundacji Karta i IPN.

Ten niezwykły dzień na Uniwersytecie zakończył koncert studenckiego Teatru Hybrydy, całkowicie przepojony duchem „Pokolenia 1980”. Podczas koncertu wybrzmiały najpiękniejsze pieśni tamtych czasów, ilustrowane archiwalnymi filmami, zmuszając do głębszej refleksji, czasem nawet – zwłaszcza dla świadków tamtych wydarzeń - przez trudne do pohamowania łzy…

„Solidarność” na Uniwersytecie Warszawskim powstała jako masowy sprzeciw wobec realiów zakłamanego systemu PRL, skupiając w 1981 r. ponad 75% pracowników Uczelni. Także i dziś jest wyzwaniem stawiającym trudne pytania. Działa aktywnie, broniąc praw wszystkich pracowników UW, pomagając odwiedzającym jej siedzibę studentom w realizowaniu ich słusznych postulatów; buduje i rozwija pamięć o „tamtych wypadkach”, które uczyniły Polaków lepszymi. – Każdy kto chce aktywnie działać dla dobra UW zawsze w Komisji znajduje wsparcie – zapewnia przewodniczący prof. Jacek Jezierski. „Solidarność” – przez duże i małe „s” - aktualizuje się w każdym pokoleniu, a te z kolei mogą i powinny o niej ze sobą rozmawiać. Taką okazją był Jubileusz, który połączył najstarszych i obecnych działaczy Związku oraz młodzież uniwersytecką.

„Solidarność” to jedyny w swoim rodzaju, polski i uniwersalny projekt „ludzkiego braterstwa”. Jubileusz zorganizowany na kampusie głównym UW przez Komisję Zakładową NSZZ „Solidarność” UW, która od 45 lat nieprzerwanie trwa na stanowisku, „nastając w porę i nie w porę”, legalnie i w podziemiu – jako symbol oporu wobec wszelkiego zła – udowodnił, że „Solidarność” potrafi nadal łączyć i inspirować.

CDN.

Komisja Zakładowa NSZZ ,,Solidarność’’ UW

Więcej zdjęć w galerii: https://mycloud.fuw.edu.pl/index.php/s/T75aL3BeWmccEYf?path=%2FJubileusz%20%22Solidarno%C5%9Bci%22.

Strona Uniwersytetu Warszawskiego: https://www.uw.edu.pl/.