„Nauka Sprawdza” przeciwko dezinformacji

W auli Starego BUW 3 grudnia br. odbyła się inauguracja projektu „Nauka Sprawdza”, realizowanego przez Centrum Współpracy i Dialogu Uniwersytetu Warszawskiego z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Celem projektu jest aktywne przeciwdziałanie dezinformacji naukowej. Wydarzenie towarzyszyło IV odsłonie konferencji #UWaga Nauka, poświęconej komunikacji nauki.

Nauka Sprawdza to trzyletni projekt stworzony z myślą o edukacji społeczeństwa. Jego główne filary to wzmacnianie kapitału społecznego nauki i naukowców, budowanie odporności społecznej na dezinformację oraz dialog między środowiskiem akademickim a otoczeniem.

– Zebraliśmy się tutaj tak licznie, bo obserwujemy coraz większe rozprzestrzenianie się dezinformacji naukowej w debacie publicznej. Zdajemy sobie sprawę, że wiara w teorie spiskowe, alternatywną medycynę czy negowanie zmian klimatu to nie są niegroźne przekazy. Każdy kolejny fałszywy przekaz sprawia, że odbiorcy są częściej wystawiani, a zarazem bardziej podatni na dezinformację – tymi słowami otworzył wydarzenie Jacek Sztolcman, kierownik Centrum Współpracy i Dialogu Uniwersytetu, koordynujący projekt „Nauka Sprawdza”.

Następnie przedstawiono cele projektu, które – oprócz pokazywania i objaśniania mechanizmów dotyczących dezinformacji oraz aktywnego jej zwalczania – obejmują również dostarczanie społeczeństwu wiedzy i narzędzi do walki z nią, by kompleksowo wzmocnić odporność społeczeństwa. Oprócz prac badawczych i edukacyjnych w ramach „Nauka Sprawdza” będą również odbywać się cykliczne wydarzenia popularyzujące naukę, m.in. przegląd filmów o nauce Kokon.

Wraz ze startem projektu rozpoczął się również konkurs kierowany do studentów wszystkich polskich uczelni wyższych – Fake Busters. Założenia projektu przewidują trzy edycje wyzwań nakierowanych na rozpoznawanie i przeciwdziałaniedezinformacji. W puli nagród konkursu oprócz nagród rzeczowych dla najlepszych są przewidziane również staże w instytucjach publicznych i spółkach Skarbu Państwa. Ten model pozwoli laureatom dalej rozwijać swój warsztat z pożytkiem dla siebie i Polski. Na stronie projektu „Nauka Sprawdza” już można zapoznać się z kompleksowym vademecum, które w przystępny sposób wyjaśnia czym jest dezinformacja oraz jak ją wykrywać. Natomiast na stronie konkursu Fake Busters można skorzystać z podręcznika i zbioru narzędzi przydatnych w detekcji fałszywych przekazów.

Projekt jest realizowany wraz z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego. – Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, jak istotnym problemem w dzisiejszej przestrzeni publicznej jest dezinformacja. Fałszywe informacje oddziałują na całe społeczeństwo, na naszą percepcję rzeczywistości i poczucie bezpieczeństwa. Dlatego jako Ministerstwo angażujemy się w szereg działań mających na celu walkę z tym zjawiskiem. Projekt „Nauka Sprawdza” jest ważnym przedsięwzięciem w budowie odporności społeczeństwa na szerzącą się dezinformację. Uniwersytet to naturalny partner w kreowaniu odpowiedzi na nowe wyzwania, co wynika ze specyfiki jego misji – oprócz funkcji badawczej i dydaktycznej, uczelnie powinny angażować się w życie społeczne i kreowanie dialogu – tak, by całe społeczeństwo mogło korzystać z ich osiągnięć – skomentowała wiceministra dr Karolina Zioło-Pużuk.

Gośćmi inauguracji projektu byli przedstawiciele uczelni wyższych z całego kraju, praktycy komunikacji naukowej, popularyzatorzy nauki oraz przedstawiciele administracji rządowej oraz biznesu. W projekt są również zaangażowaniprzedstawiciele władz Uniwersytetu – w Radzie Programowej zasiadają Prorektor UW ds. rozwoju prof. dr hab. Ewa Krogulec, Kanclerz UW Robert Grey, dziekan Wydziału Nauk Ekonomicznych dr hab. Gabriela Grotkowska, dziekan Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW prof. dr hab. Dariusz Kuźmina oraz dziekan Wydziału Fizyki prof. dr hab. Wojciech Satuła. Ambasadorami projektu zostali prof. dr hab. Inż. Katarzyna Siuzdak popularyzująca naukę pod szyldem Science Mission oraz Konrad Skotnicki znany internautom jako Doktor z Tik Toka.

– Projekt stanowi odpowiedź Uniwersytetu Warszawskiego na jedno z najpoważniejszych wyzwań współczesności. Dezinformacja dotykająca świata nauki podważa zaufanie do wiedzy eksperckiej, utrudnia podejmowanie racjonalnych decyzji i pogłębia społeczne podziały. Uniwersytet Warszawski, jako największa uczelnia badawcza w Polsce i jeden z krajowych liderów badań naukowych, w naturalny sposób przyjmuje na siebie odpowiedzialność za tworzenie ram dlatakiego działania. Jesteśmy wdzięczni Ministrowi Nauki za przekazane środki finansowe oraz za okazane nam zaufanie. Dzięki realizacji projektu możemy zbudować kompleksowy ekosystem analizy i przeciwdziałania dezinformacji, łączący komponent naukowy, edukacyjny i współpracę z instytucjami państwowymi oraz otoczeniem społeczno-gospodarczym – powiedziała prof. Ewa Krogulec, prorektor UW ds. rozwoju, przewodnicząca Rady Programowej projektu „Nauka Sprawdza”.

Wiceprzewodniczący Rady Robert Grey, kanclerz UW, dodał: – Dezinformacja, fake newsy i pseudonauka stały się dziś narzędziem presji geopolitycznej, ekonomicznej i realnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego, gospodarki i bezpieczeństwa państwa. Dlatego musimy budować trwałe mosty między nauką, administracją, gospodarką i mediami. Nauka sprawdza to projekt, który wzmacnia te połączenia: weryfikuje fakty, dostarcza rzetelnej wiedzy i pomaga instytucjom podejmować decyzje oparte na dowodach, a nie na manipulacjach. Traktujemy go jako obronękręgosłupa współczesnej demokracji, zdolności do odróżniania wiedzy od fałszu. Uniwersytet Warszawski wypełnia w ten sposób swoją misję publiczną: broni przestrzeni opartej na faktach i buduje odporność systemową państwa.

Więcej szczegółów o projekcie „Nauka Sprawdza” i konkursie Fake Busters na:https://naukasprawdza.uw.edu.pl/ oraz https://fakebusters.uw.edu.pl/