Seminarium Fizyki Jądra Atomowego

Soczewkowanie grawitacyjne jest konsekwencją ugięcia światła w pobliżu masywnych obiektów – zjawiska, które historycznie dostarczyło pierwszego obserwacyjnego poparcia ogólnej teorii względności. Na przestrzeni ostatniego stulecia, teoria soczewek grawitacyjnych stała się dojrzałą dziedziną astronomii pozagalaktycznej, posiadającą zarówno własny formalizm teoretycznego opisu jak również bogaty i stale rosnący materiał obserwacyjny. Niedawne odkrycie silnie soczewkowanej supernowej (tzw. „supernowa Refsdala”), po którym nastąpiła teoretyczna predykcja powtórnego pojawienia się jej w innym soczewkowanym obrazie, co następnie zostało zaobserwowane dokładnie w przewidzianym miejscu i czasie jest olbrzymim sukcesem teorii – porównywalnym do odkrycia Neptuna na podstawie perturbacji orbity Urana w XIX wieku.

Znaczenie silnego soczewkowania grawitacyjnego w kosmologii obserwacyjnej podkreślane było od dawna. Przy obecnym poziomie zaawansowania technik obserwacyjnych metoda pomiaru opóźnień czasowych w wielokrotnych obrazach pozwala wyznaczać stałą Hubble'a z precyzją konkurującą z alternatywnymi metodami. Obszar zastosowań soczewkowania grawitacyjnego jest jednak obszerniejszy: silne soczewki grawitacyjne posłużyły w roli nowego testu słuszności ogólnej teorii względności w przybliżeniu post-Newtonowskim (PPM) a także jako niezależna metoda pomiaru krzywizny Wszechświata. Odkrycie zjawisk soczewkowania grawitacyjnego sygnałów fal grawitacyjnych otworzyłoby drogę do nowych, niezwykłych ich zastosowań w roli testu fizyki fundamentalnej. W swoim wystąpieniu, przybliżę te zagadnienia, w szczególności wskazując na ostatnie wyniki uzyskane wraz z moimi współpracownikami.

kontakt: urban@fuw.edu.pl