Nowy, szybki detektor wspomoże polskich łowców rozbłysków na niebie
2010-12-14
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznało dotację 612 tys. zł w ramach programu Ideas plus na projekt Obserwacje procesów astrofizycznych w silnych polach grawitacyjnych z wysoką rozdzielczością czasową i w różnych zakresach widma i polaryzacji.. Projekt został zgłoszony przez Instytut Problemów Jądrowych im. A. Soltana w imieniu zespołu badawczego Pi of the Sky. W skład grupy wnioskodawców wchodzą także naukowcy z Wydziału Fizyki UW, Centrum Fizyki Teoretycznej PAN oraz Centrum Badań Kosmicznych PAN. Kierownikiem projektu jest prof. Lech Mankiewicz (CFT).
Celem naukowym projektu są obserwacje wczesnej emisji optycznej stowarzyszonej z kosmicznymi procesami i zjawiskami zachodzącymi w bardzo silnych polach grawitacyjnych. Przykładem takiego zjawiska są kosmiczne rozbłyski gamma (GRB), poszukiwane za pomocą sieci teleskopów umieszczonych na satelitach i na Ziemi. Pomimo sporej ilości obserwacji błysków gamma i towarzyszących im późnych poświat w różnych zakresach widma, jedynie dla bardzo jasnego błysku zarejestrowanego 19 marca 2008roku i oznaczonego jako GRB080319B zmierzone zostało z dużą rozdzielczością czasową promieniowanie optyczne równoczesne zpromieniowaniem gamma. W obserwacjach brał udział prototypowy detektor Pi of the Sky, umieszczony w Chile. Drugi polski teleskop-robot zbudowany przez twórcow projektu rozpoczął właśnie pracę w obserwatorium INTA w Hiszpanii, na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego. Detektory zainstalowane w obu obserwatoriach pracują obecnie z rozdzielczością czasową około 10 sekund, a po modyfikacjach firmware osiągną rozdzielczość czasową rzędu 1 sekundy. Przełamanie bariery 1 Hz wymaga zastosowania jakościowo całkowicie nowego sprzętu i będzie możliwe dzięki doświadczeniu, zebranemu przez zespół Pi of the Sky w trakcie budowy i eksploatacji teleskopów-robotów.
Wykorzystanie detektora zbudowanego w ramach projektu pozwoli na przełom w zakresie obserwacji zjawisk optycznych kosmicznego pochodzenia. W wyniku projektu zostanie oprogramowany, uruchomiony i skalibrowany teleskop-robotwyposażony w optykę i kamery, umożliwiające obserwacje jasnych rozbłysków z rozdzielczością czasową znacznie lepszą od jednej sekundy w różnych zakresach widma i polaryzacjach. Instrument zostanie włączony do sieci teleskopów współpracujących przy obserwacjach rozbłysków gamma, będzie także współpracował z detektorami fal grawitacyjnych. Wnioskodawcy spodziewają się, że w trakcie eksploatacji detektora zaobserwują co najmniej kilka wczesnych poświat optycznych stowarzyszonych z rozbłyskamigamma. Istnieje także szansa, w zależności od progu detekcji detektorów fal grawitacyjnych, na obserwacje emisji optycznej źródła falgrawitacyjnych.
Strona główna projektu Pi of the Sky.
Informacja prasowa
Instytutu Problemów Jądrowych im. A. Sołtana
Centrum Fizyki Teoretycznej PAN
Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego
Centrum Badań Kosmicznych PAN